Bekeuringen

Aantal geregistreerde overtredingen

Onderstaand diagram toont het aantal bekeuringen voor overtredingen van landbouwtrekkers (LBT) en motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS) over de jaren 2016 t/m 2023. De categorie mobiele machines is in 2021 ingevoerd. Sinds dat jaar kunnen er geen MMBS'en meer worden geregistreerd, maar mogen bestaande MMBS'en nog gewoon op de openbare weg rijden.

Het aantal bekeuringen is in 2023 toegenomen naar 2097, een stijging van 457 bekeuringen ten opzichte van 2022. De experts gaven aan dit verrassend te vinden omdat de verwachting was dat dit aantal stabiel zou blijven. Ondanks de invoering van het kenteken moet namelijk voor de meeste bekeuringen nog steeds de bestuurder staandegehouden worden.

Als verklaring wordt door de expert van de politie genoemd dat dankzij meer aandacht aan opleiding bij de politieacademie er inmiddels meer kennis bij de verkeersteams van de politie is over landbouwvoertuigen. Als gevolg van (het nieuws over) de boerenprotesten is er bij politie en justitie meer belangstelling voor de handhaving van deze categorie weggebruikers. Tevens zijn de verkeersteams robuuster geworden (politiemensen blijven langer bij hetzelfde team werken), waardoor de kennis beter geborgd is, en er efficiënter gehandhaafd kan worden. Er is ook meer aandacht besteed aan de techniek van staandehouding van landbouwvoertuigen zoals ‘hoe stop je zo’n groot voertuig en hoe haal je de bestuurder eruit’? In 2023 was er maar een beperkt aantal boerenprotesten, en de experts denken dat de toename van het aantal bekeuringen het gevolg is van reguliere handhaving tijdens de gewone surveillance.

Uitsplitsing overtredingscategorieën

Om de toename van het aantal bekeuringen in 2023 te kunnen duiden, worden in onderstaande tabel de overtredingscategorieën weergeven.

Te zien is dat de meeste bekeuringen worden gegeven voor de Regeling voertuigen en het Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens. Dit zijn het niet houden aan de verkeersregels (28,8%), gevolgd door het rijden met de mobiele telefoon in de hand (22,9%) en dat de lading, het uitrustingsstuk of het zicht niet op orde is (18,5%). Daarnaast is er een toename te zien in het aantal bekeuringen voor de zichtbaarheid, incorrecte bevestiging of incorrect kenteken (van 66 naar 89 bekeuringen) en een onjuist gebruik van verlichting (van 42 naar 109 bekeuringen).

Over het algemeen valt op dat er niet een duidelijke verschuiving heeft plaatsgevonden op de verdeling van de bekeuringen binnen een jaar, maar dat er algemeen een toename te zien is op alle overtredingscategorieën. Dit suggereert dat er door de politie over het algemeen meer gehandhaafd wordt.

Tijdens de expertbijeenkomst vielen er enkele zaken op: Ten eerste blijkt nog steeds dat er bekeuringen voor een verlopen keuringsbewijs worden uitgeschreven. Volgens de experts is dit niet mogelijk omdat de bekeuringscode bedoeld is voor de APK. Echter kan de politie hier niet op handhaven want APK-gegevens zijn niet te achterhalen met het kenteken. Het is niet duidelijk waar deze bekeuringen voor zijn uitgeschreven. Mogelijk zijn dit foutieve uitschrijvingen. Het probleem heeft waarschijnlijk te maken met het bij de politie in gebruik zijnde (digitale) invoeringssysteem van bekeuren (MEOS). Soms moet een agent aangeven om welke categorie voertuigen het gaat of onder welke afdeling binnen de Regeling voertuigen een voertuig valt. Maar het digitale systeem maakt het mogelijk overtredingen uit te schrijven die niet passen bij het voertuigtype. Dit zou ook verklaren waarom er in 2023 overtredingen zijn uitgeschreven met de code voor APK, terwijl de politie hier niet op kan handhaven.

Omwille van deze foutieve bekeuringen is er met de experts ook kort gekeken naar de gehele lijst van bekeuringen. Daar viel op dat er bijvoorbeeld ook bekeuringen zijn uitgedeeld voor het niet dragen van een gordel terwijl dit niet verplicht is voor landbouwvoertuigen, ook als ze wel aanwezig zijn (het is overigens wel wenselijk om dit verplicht te maken, aldus de experts). Daarnaast is tijdens de expertbijeenkomst gemeld dat snelheidsovertredingen niet met automatische handhaving gedaan kunnen zijn, maar met laser en staandehouding. De snelheid is namelijk onder andere afhankelijk van het type band dat op het voertuig zit, en dat is niet automatisch te handhaven.

Voor de drie meest voorkomende categorieën ‘Lading uitrustingsstuk niet op orde’,  ‘Overtreden verkeersregels’ en ‘Voertuig niet op orde’ is er een extra toelichting.

• Er zijn meer boetes uitgedeeld voor slecht/beperkt zicht doordat een lading of uitrustingsstuk niet op orde is. Dat lijkt volgens de expert van de politie te komen doordat er nu wat meer handhavingsacties plaatsvinden. Daarnaast verwachtte de expert van de politie dat het aantal bekeuringen voor scherpe delen zou afnemen omdat dit nu in de gebruikseisen en de APK is opgenomen.

• Bij de subcategorie 'voertuig niet op orde' valt op dat het aantal bekeuringen voor de afwezigheid van de afgeknotte driehoek weer sterk is afgenomen. Dit is volgens de verwachting omdat de afgeknotte driehoek niet meer verplicht is als het voertuig een kentekenplaat heeft. Het overgrote deel van het landbouwverkeer heeft inmiddels een kentekenbewijs, waardoor dit dus nog sporadisch voorkomt.

• De meest voorkomende (en meest toegenomen) overtreding van een verkeersregel is doorrijden/gaan bij een driekleurig verkeerslicht dat op rood staat. Deze overtreding is in 2023 met een factor 5 toegenomen ten opzichte van het jaar ervoor en is daarmee het meest toegenomen type bekeuring. Deze overtreding is sinds de invoering van kenteken ook automatisch te handhaven (met roodlichtcamera's). De mogelijkheid geautomatiseerd te handhaven is een aannemelijke verklaring voor de forse toename van het aantal bekeuringen voor roodlichtnegatie in de CJIB gegevens van 2023. Handelen in strijd met een geslotenverklaring komt, net als in voorgaande jaren, ook nog vaak voor. Daarnaast blijkt dat twee categorieën fors zijn afgenomen: Rijden op een autosnelweg met een voertuig dat niet sneller mag/kan dan 60 km/uur en Rijden op een autoweg met een voertuig dat niet sneller mag/kan dan 50 km/uur. De experts gaven aan dat landbouwvoertuigen vooral tijdens de boerenprotestacties in 2022 over de auto(snel)weg hebben gereden en daar beboet zijn. Aangezien er in 2023 geen grootschalige boerenacties zijn geweest is het aannemelijk dat dit aantal overtredingen is gedaald naar 0 voor rijden op een autosnelweg en enkel 5 voor rijden op een autoweg.

Overtredingen per type voertuig

In onderstaand diagram staat het aantal geregistreerde overtredingen per voertuigcategorie. Hierbij is onderscheid gemaakt naar landbouw- of bosbouwtrekkers (LBT), mobiele rijtuigen met beperkte snelheid (MMBS) en mobiele machines (MM).

Algemeen gezien lijken de bekeuringen voor alle categorieën toegenomen te zijn. De meeste bekeuringen worden uitgedeeld aan LBT's. Dat is te verwachten aangezien dat ook de grootste categorie voertuigen is. Daarnaast valt te zien dat het aantal bekeuringen voor MMBS ook is toegenomen. Hoewel deze categorie voertuigen sinds 2021 is vervangen door de categorie mobiele machines, rijden MMBS-en rijden nog wel rond en worden bekeurd. In 2023 zien we ook dat er meer MM (63 voertuigen) bekeurd zijn dan in 2022 (23 voertuigen) wat (deels) te verklaren is door de stijging in het aantal van dit nieuwe type voertuigen. Het langzaam motorvoertuig (bord C8) is niet meer bekeurd sinds 2017. De experts vragen zich wel af wat voor voertuig dit is. Het bord C8 is namelijk een bord voor geslotenverklaring voor langzame voertuigen. Mogelijk zijn dit ook foutieve bekeuringen geweest.

Overtredingen per provincie

In 2023 zijn de meeste bekeuringen uitgedeeld in Zuid-Holland en Gelderland. Volgens de experts is een mogelijke verklaring voor de toename in Zuid-Holland dat het verkeersteam na opleiding bij de politieacademie meer aandacht besteed aan handhaving van landbouwvoertuigen. Daarnaast wordt opgemerkt dat het aantal bekeuringen in Flevoland laag is, omdat daar de infrastructuur historisch gezien beter is ingericht voor landbouwverkeer dan in provincies als Noord-Brabant (daar zijn bijvoorbeeld meer geslotenverklaringen i.v.m. smalle wegen). Tot slot valt op dat er in Zeeland een verdubbeling van het aantal bekeuringen te zien is. Net als de toename in Gelderland is dit te verklaren doordat er in die regio’s actievere handhavers zijn (in Zeeland is er een nieuwe handhaver begonnen). Deze enkelingen handhaven bovengemiddeld veel op landbouwvoertuigen. De experts geven aan dat het wel belangrijk is dat dit terechte boetes zijn, echter kan dat momenteel niet bepaald worden.

In eerdere metingen is ook de bekeuringsdichtheid telkens weergegeven. Echter blijkt uit de expertbijeenkomst dat dit niet helemaal opgaat, omdat voertuigen elders geregistreerd kunnen zijn dan waar de boete is verkregen. Desalniettemin is te zien dat in 2023 de bekeuringsdichtheid het hoogst is in Zuid-Holland, gevolgd door Groningen. In Zuid-Holland was de bekeuringsdichtheid eerder ook al het hoogst. Groningen is gestegen van plek 6 naar plek 2.