Wat zijn de voordelen voor de sector: verhandelbaarheid, effect diefstal, aanvragen ontheffingen?

Voor de beantwoording van deze vraag zijn er gesprekken gevoerd met de experts van de politie en is er aan de bestuurders van de (land)bouwvoertuigen gevraagd hoe zij kijken naar de voordelen voor de sector. Verder is voor het aanvragen van de ontheffingen gekeken naar de beschikbare informatie op de RDW-website.

Verhandelbaarheid

Er zijn geen cijfers beschikbaar over de verhandelbaarheid van (land)bouwvoertuigen van de periode voor 2021. Daardoor is het ook niet bekend wat, of als gevolg van, de nieuwe wet- en regelgeving de voordelen zijn op de verhandelbaarheid.

Tijdens de nulmeting gaf Fedecom aan dat zij verwachtte dat de verhandelbaarheid van (land)bouwvoertuigen zou toenemen, met name voor de export naar het buitenland. Nederlandse (land)bouwvoertuigen staan bekend als relatief jonge en goed onderhouden (land)bouwmachines, die nog beter verhandelbaar zijn met een kentekenkaart in verband met de mogelijkheid van herregistratie in het exportland.

Tijdens de expertbijeenkomst (2-meting) kwam naar voren dat voertuigen zonder een kenteken lastiger te verkopen zijn. Daarnaast lopen kopers van (land)bouwvoertuigen er soms tegenaan dat voertuigen niet goed zijn geregistreerd. Dit moet dan gerepareerd worden via de RDW (zie ook effect op handhaving).

Aan bestuurders van (land)bouwvoertuigen is in een enquête gevraagd wat zij denken dat er veranderd is door de APK-, registratie- en kentekenplicht met betrekking tot verhandelbaarheid van (land)bouwvoertuigen. Het lijkt erop dat de afgelopen jaren meer respondenten de verhandelbaarheid zagen afnemen. Bij de nulmeting gaf de meerderheid (60%) van bestuurders van (land)bouwvoertuigen aan te verwachten dat er geen verandering zou plaatsvinden, 10% van de respondenten gaf aan niet te weten of er effect zou zijn. Bij de 1-meting gaf 21% aan dat de verhandelbaarheid was afgenomen, bij de 2-meting was dit 25%. In de 3-meting gaf 40% aan dat de verhandelbaarheid gelijk was gebleven, 32% gaf aan dat de verhandelbaarheid was afgenomen, 10% gaf aan dat het was toegenomen en 18% wist het niet.

Grafiek 3-11: Resultaten enquête bestuurders van (land)bouwvoertuigen over de verhandelbaarheid

Diefstal

Diefstal van (land)bouwvoertuigen werd bijgehouden in het Mobiele Objectenregister op basis van aangifte bij de politie en registratie bij de Stichting Verzekeringsbureau Voertuigcriminaliteit (VbV). De RDW beheert het bronbestand gestolen voertuigen¹. Doordat (land)bouwvoertuigen in het verleden niet geregistreerd werden was het toentertijd lastig om zaken als diefstal te registreren. Nu de voertuigen in het kentekenregister worden opgeslagen worden de gestolen voertuigen daarin voorzien van een status, overeenkomstig alle andere voertuigsoorten. 

Het voordeel is dat er nu meer inzicht is in het aantal voertuigen dat gestolen wordt. Dit komt doordat voertuigen met een geldig Nederlands kenteken als gestolen geregistreerd kunnen worden, wat het gevolg is van de nieuwe wetgeving. In de onderstaande tabellen zijn de diefstalcijfers van 2020 tot en met 2023 getoond. In deze diefstalcijfers is de laatste jaren sprake van een stijging. Dit resultaat is waarschijnlijk een gevolg van de betere registratiegraad en niet van een daadwerkelijke stijging in het aantal diefstallen.

Via een enquête is aan de bestuurders van (land)bouwvoertuigen gevraagd wat het effect van de nieuwe wetgeving zou zijn op de diefstalcijfers. Bij de nulmeting verwachtte 44% van de respondenten dat dit weinig tot geen effect zou hebben (neutraal), 17% gaf aan dit niet te weten, 33% verwachtte dat het zou afnemen en 6% verwachtte dat het zou toenemen.

Tijdens de tussentijdse metingen groeide het aantal reacties dat men niet wist of het was toegenomen, afgenomen of gelijk was gebleven. 40% van de respondenten gaf aan niet te weten of er verandering in het aantal diefstallen had plaatsgevonden. 43% van de respondenten gaf aan dat er geen verandering is geweest, 13% gaf aan dat het is afgenomen en 4% dat het was toegenomen.

Verder valt op dat het aantal (land)bouwvoertuigen dat wordt teruggevonden laag is. Voor een landbouw- of bosbouwtrekker was het terugvindpercentage in 2023 slechts 14%, waar dit voor  personenauto's 47% was in dit jaar.

De RDW beheert het bronbestand gestolen voertuigen¹. In de aangeleverde gegevens van de RDW worden meer categorieën onderscheiden. Zie de tabel hieronder.

Tabel 3-27: Aantal gestolen (land)bouwvoertuigen per jaar volgens (RDW, 2024)

Eenvoudiger en goedkoper worden van het proces van aanvragen van ontheffingen

Met de invoering van de kentekening is besloten dat bij de RDW een centraal loket wordt ingesteld voor het afgeven van ontheffingen voor (land)bouwverkeer met buitenwettelijke massa’s, en afmetingen op het gebied van breedte, hoogte en lengte. Het voordeel van een centraal loket is dat het voor de voertuigbezitter eenvoudiger wordt om te voldoen aan de wetgeving en er ontstaat een beter inzicht in waar wel en niet gereden mag worden met het voertuig. Het nadeel is dat ontheffingen na invoering van het loket voor één jaar gelden terwijl ontheffingen nu drie jaar geldig zijn. Het centrale loket ontheffingen is tot op heden niet gerealiseerd.

Dit betekent dat landbouwbedrijven in veel gevallen nog steeds bij meerdere wegbeheerders de ontheffingen moeten aanvragen. De RDW heeft slechts mandaat gekregen van een aantal wegbeheerders voor een breedte tot en met 3 meter. Ontheffingen voor lengte, hoogte of massa’s worden nog steeds door de wegbeheerders zelf afgegeven. Dit betekent dus een aanzienlijke last voor de landbouwbedrijven. In praktijk worden ontheffingen daarom niet aangevraagd waardoor er geen zicht is op dergelijke voertuigen en kan de verkeersveiligheid in het geding zijn.

In de paragraaf "Wat zijn de effecten op route keuze, afgelegde afstand over de openbare weg?" is verder ingegaan op het centrale loket ontheffingen.

• 1 Voertuigen die een geldig Nederlands kenteken hebben kunnen als gestolen geregistreerd worden. Dit is inclusief geschorste voertuigen en voertuigen die niet aan de verplichting rond APK en/of verzekeringen voldoen. Voertuigen met een buitenlands- of bijzonder kenteken zijn niet opgenomen. Vanaf 2022 zijn geen diefstalgegevens beschikbaar over niet-gekentekende landbouwvoertuigen.